Aşının etkinliği Türkiye ve Brezilya'da neden farklı sonuç verdi?
Türkiye'de ikinci faz çalışmalarında yüzde 91,25 etkili olduğu bildirilen Sinovac aşısının Brezilya'da yüzde 50,38 olarak ölçülmesi kafa karışıklığına neden oldu. Brezilya'da aşı olan 'çok hafif vakaların' da dahil edilmesi nedeniyle etkinliğinde böyle bir düşüş yaşandığı açıklandı.
GZT, neden böyle bir farkın olduğunu Sağlık Bakanlığı kaynaklarına sordu. Brezilya'daki verilerin henüz resmi makamlar aracılığıyla Türkiye'ye ulaşmadığının altı çizilirken medyada yer alan bilgi kirliliğinin giderilebilmesi için veriye ihtiyaç duyulduğu bildirildi.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye'de analizleri tamamlanan ve onaylandıktan sonra CoronaVac aşısını yaptıran ilk kişi oldu. Bilim Kurulu üyelerinin ardından da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın aşı yaptırmasını siyasi parti liderlerinin 'aşı yaptıracağız' söylemleri takip etti. Türkiye aşılama programının ikinci gününde 500 binden fazla sağlık çalışanını aşılamayı başardı.
Sosyal Medya: Koronavirüs aşısı vurulacak öncelikli gruplar
Türkiye'deki ikinci faz raporlarına göre; aşının etkisi yüzde 91,25 olarak açıklanmıştı fakat Brezilya'da aşının etkisinin yüzde 50,4 olarak belirtilmesi kafa karışıklığına neden oldu.
Brezilya'da neden farklı sonuç verdi?
Sinovac'ın geliştirdiği aşının Brezilya'daki deneyleri Butantan Enstitüsü tarafından yürütülüyor. Enstitüdeki araştırmacılar, orta ve ağır hastalarda aşının etkisini yüzde 78 olarak açıklamıştı. Geçtiğimiz salı günü ise 'tedavi gerektirmeyen ama aşı olan' çok hafif vakaların bu hesaba dahil olmadığı belirtildi.
Bu vakaların da hesaba katılmasıyla aşının etkisinin yüzde 50,4 olduğu açıklandı. Butanta Enstitüsü'ndeki araştırmacılar tedavi gerektiren hafif vakalarda etki oranını yüzde 78 olarak yinelerken orta ve ağır hastalarda bu oranın yüzde 100 olduğunun altını çiziyor.
- Aşının etkisinin yüzde 50,4 oranına gerilemesine 'çok hafif' kategorideki vakaların neden olduğu iddia edildi. Oran, aşıdan sonra COVID-19'u 'çok hafif' atlatan ve tıbbi yardıma ihtiyaç duymayan gönüllülerin verileriyle oluşturuldu.
Türkiye ile Brezilya neden farklı sonuç aldı?
GZT'nin ulaştığı Sağlık Bakanlığı kaynakları ise Brezilya'dan gelen verilerin eksik olduğunu, olasılıklar üzerinden konuşmanın da mümkün olamayacağını belirtti. Brezilya'dan gelecek verilerin önemli olduğunu ve gelecek bilgiler doğrultusunda konuşmanın daha doğru olacağının altı çizildi.
COVID-19'a yakalanan fakat semptom göstermeyen asemptomatik vakalarda zaman zaman halsizlik ve sırt ağrısı gözlemlenebiliyor. Bu kategorideki kişilerde virüsün neden olduğu hasara ise rastlanmıyor.
Endonezya'da etki yüzde 65,3 olarak açıklandı
Bir başka ülke Endonezya'da aynı aşının etkisinin yüzde 65,3 olduğu açıklandı. Fakat uzmanlar burada dikkat edilmesi gereken bir nokta olduğuna işaret ediyor. Endonezya'daki denemelere 1620 kişi katıldı ve sonuç için çok küçük sayılacak bir sayı olduğuna vurgu yapıldı.
Neden ülkeler arasında farklar oluyor?
Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, Türkiye'de acil kullanım onayı ile uygulamaya giren Çinli Sinovac'ın geliştirdiği aşının çeşitli ülkelerde çıkan farklı oranlardaki etkinlik sonuçlarıyla ilgili bir açıklama yaptı.
Prof. Dr. Yavuz, Brezilya'daki Faz 3 denemelerinin sadece sağlık çalışanları üzerinde yapıldığına işaret ederek gönüllülerin yaş grubu ve hastalık belirti sınıflandırmasının da Türkiye'dekinden farklı olduğunu söyledi.
"Ülkelerin faz 3 çalışmalarındaki kriterleri farklı"
Prof. Dr. Yavuz, Çin'li Sinovac'ın geliştirdiği CoronaVac aşısıyla ilgili Türkiye'de yüzde 92, Endonezya'da yüzde 65, Brezilya'da ise önce yüzde 78, ardından yüzde 50,38 şeklinde çok farklı etkinlik sonuçları açıklanmasıyla ilgili şöyle konuştu:
- "Aşının yoğun bakım ve hastaneye yatışı engelleme oranının yüzde 90'dan fazla, oranlardaki bu farklılık her ülkede yürütülen Faz 3 çalışmalarındaki gönüllü özellikleri ve izlenen parametrelerin farklı olmasından kaynaklanıyor"
Prof. Dr. Yavuz, Brezilya'daki çalışmalarda Türkiye'dekinden farklı olarak hem farklı yaş grubundan gönüllülerin dahil edildiğini, hem de sadece sağlık çalışanları üzerinde yürütüldüğünü söyledi. "Örneğin onlar 'çok hafif belirtiler' demişler. Türkiye'deki Faz 3 çalışmasında biz belirtileri hafif, orta ve ağır olarak sınıfladık" diyen Prof. Dr. Yavuz, COVID-19 aşılarında en önemli kriterin ölüm ve ağır hastalığı engelleme başarısı olduğunu, CoronaVac dahil, dünyada acil kullanım onayı alan tüm aşıların da yüzde 90'ın üzerinde başarı gösterdiğini vurguladı.
"Hafif vakalar çalışmaya eklenince oran düştü"
Prof. Dr. Yavuz, sağlık çalışanlarının tetkik yaptırma ihtimallerinin daha fazla olması nedeniyle, hastalığı çok çok hafif, hiçbir belirtisi olmadan geçiren gönüllülerin dahi tespit edilebildiğini ve bunun da o ülkedeki çalışmanın oranlarını etkileyebileceğini söyledi.
Brezilya'daki çalışmaya dahil edilen gönüllülerin yaş grubu ve profili Türkiye'dekinden farklı olduğuna değinen Yavuz, "Biz, 18-59 yaş arası gönüllüleri aldık çalışmaya. Normal vatandaşlar da dahil edildi bizde. Brezilya'daki çalışmaya ise sadece sağlık çalışanları alındı. Sağlık çalışanları, daha özellikli bir grup. Hem hastalığa yakalanma riskleri daha fazla, hem de çok az bir semptomda bile tetkik yaptırma olasılıkları daha yüksek. Örneğin BioNTech'in Faz 3 çalışmalarında en az iki semptom görülürse örnek alındı. Ama burada (Brezilya'da) diyelim ki sağlık çalışanıysa bütün hepsi, en ufak bir semptomda örnek aldıkları için asemptomatik ya da çok daha hafif enfeksiyon, yani normalde yakınması bile olmayan enfeksiyonlar da yakalanmış olabilir" dedi.
Başka aşılarda da farklı oranlar çıktı mı?
Oxford'un AstraZeneca aşısının İngiltere'de etkinliğinin yüzde 90 açıkladığını söyleyen Yavuz, aynı aşının Brezilya'da yüzde 64 olarak açıklandığını hatırlattı. Bütün çalışmalar yayınlandığı zaman daha sağlıklı değerlendirmeler yapabileceğini bildirdi.