Arap Yarımadasının en fakir ülkesiYemen’de neler oluyor?
401 yıl boyunca Osmanlı’nınhakimiyeti altında olan, 1990’da Kuzey ile Güney’in birleştiği, Arap Baharı ile krizin başladığı Arap Yarımadası’nın en fakir ülkesiYemen’de, 2015 yılından bu yana kan ve gözyaşı var.
2011’de başlayan Arap Baharı ile siyasi krizin ortaya çıktığı, 2015 yılında Husilerin başkent Sana’yı işgaliyle savaşın başladığı Yemen’de yaşananları 5 başlıkta sizler için hazırladık.
Umman ile Suudi Arabistan arasında bulunan, Aden Körfezi ve Kızıldeniz’e kıyısı olan Yemen, stratejik konumu nedeniyle yüzyıllardır yarımadanın en dikkat çeken ülkelerinden oldu. 401 yıl boyunca Osmanlı’nın vilayeti olarak kalan bu topraklar, Mondros Ateşkes Antlaşması ile son Osmanlı askerinin çekilmesine sahne oldu.
1918’de Osmanlı’dan ayrılarak bağımsızlığı ilan eden Kuzey Yemen ile 1967’de bağımsızlığını ilan eden İngiliz mandası Güney Yemen, 1990’da birleşti. Kuzey ile Güney arasındaki birleşme hareketlerinin öncüsü olan Ali Abdullah Salih, 1990’dan 2012 yılına kadar ülkeyi yönetti.
Tunus’ta başlayan ve ‘Arap Baharı’ olarka nitelendirilen gösteriler Yemen’de de baş gösterdi. Yüzlerce öğrenci Başkent Sana Üniversitesi'nin önünde kamplar kurarak Salih’i protesto etti. Öğrencilerin başlattığı protestolara Abdullah muhalifleri de katıldı.
İnsan hakları örgütlerine göre gösterilerde 30’dan fazla kişi öldü. Yaşanan krize komşu ülkeler müdahil oldu. 23 Kasım 2011'de, Körfez İşbirliği Konseyi'nin (KİK) girişimiyle Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da imzalanan anlaşmada yetki devri yapıldı ve Abdullah görevi yardımcısı mevcut Cumhurbaşkanı Abdurrabbu Mansur Hadi'ye bıraktı.
2013'te Sana'ya dönen Salih, Cumhurbaşkanı Hadi'yi eleştirerek yeniden siyasete müdahil olmaya çalıştı. Yeni hükümeti, Şii Husiler’e alan açmakla suçladı.
Yemen'in kuzeyindeki Husiler, Eylül 2014'te başlayan ayaklanma sonrası Ocak ayında başkent Sana'yı ele geçirdi. Yeni bir hükümet kuracaklarını açıklayan silahlı milisler, görevden çekildiğini açıklayan Cumhurbaşkanı Mansur Hadi’yi ev hapsine aldı. Hadi ise 21 Şubat'ta ülkenin güneyindeki Aden kentine kaçarak daha önce verdiği istifasını geri çekti ve "Görevimin başındayım" dedi.
Böylece o günden itibaren Şii Husiler kontrolündeki Sana ve Suudi Arabistan yanlısı meşru Hadi yönetiminin bulunduğu Aden, ülkenin iki ayrı başkenti olarak kaldı.
26 Mart 2015’te Yemen’deki Husilere karşı koalisyon kuruldu. Suudi Arabistan önderliğindeki hava operasyonuna, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Bahreyn, Ürdün, Sudan, Kuveyt, Mısır ve Fas hava kuvvetlerinin destek verdiği bildirildi.
Üç yıla yaklaşan hava operasyonu sonrası koalisyon, Husilere darbe vuramadı, sadece ilerlemesini durdurabildi. Yüzlerce sivilin katledildiği hava operasyonuyla yarımadanın en fakir ülkesi olan Yemen, daha fazla acıyla karşı karşıya kaldı. 2015’yen bu yana Husilerin kontrolündeki bölgeye ambargo uygulanıyor. 3 bine yakın insan koleradan öldü, 7 milyon insan da açlıkla yüz yüze bırakıldı.
2013 yılında Suudi Arabistan başkent Sana’ya dönen Salih Abdullah, koalisyon saldırılarına karşı Husilerin yanında yer aldı. İki buçuk yıl sonra emrindeki silahlı milisler ile Suudi Arabistan öncülüğünde kurulan koalisyona karşı savaşan Abdullah, savaşın seyrini değiştirebilecek bir açıklama yaptı. Salih, Aralık ayının ilk günlerinde muhaliflerle ve Suudi Arabistan’la “Beyaz sayfa açabileceğini” açıkladı ve Salih’e bağlı güçlerle Husiler arasında çatışmalar başladı. Bu oalyların hemen ardından Maarib kentine gitmeye çalıştığı sırada Husiler tarafından öldürüldü.
Husiler kontrol ettikleri bölgelerden yer yer Suudi Arabistan’a balistik füze atmayı sürdürüyor.