AP'de İngiltere'den arda kalacak sandalyeler için seçilen vekiller maaş alamıyor

Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılma sürecini (Brexit) 29 Mart'ta tamamlayamadığı için Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerine katılmak zorunda kalan İngiltere'de iktidardaki Muhafazakar Parti ile ana muhalefetteki İşçi Partisi'nin oy oranında düşüş yaşanmıi, yeni kurulan Brexit Partisi seçimin kazananı olmuştu.

Avrupa Parlamentosu'nda İngiltere'yi temsil eden vekillerin Brexit sonrası boşalacak sandalyeleri için diğer ülkelerden seçilen ve göreve başlamadıkları için maaş alamayan vekillerin durumunun belirsizliği sürüyor. Maaş alamayan vekiller geçinemediklerini belirterek Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvurmayı planlıyor.

İngiltere Avrupa Birliği'nden ayrılınca AP'de ne olacak?

İngiltere'nin Avrupa Parlamentosu'nda (AP) 73 vekili bulunuyor. İngiltere'nin AB'den ayrılmasının ardından AP'deki sandalye sayısı 751'den 705'e indirilecek ve 27 sandalye de AP'de az temsil edilen ülkeler arasında dağıtılacak.

Brexit'in planlandığı şekilde 29 Mart 2019'da gerçekleşmemesi nedeniyle bu boşalacak sandalyeler için diğer ülkelerden seçilen vekiller görevlerine başlayamadı. İngiliz vekillerin yerlerine seçilen vekiller maaş alamadıkları için şikayetçi. Onlardan biri de Slovakya'dan seçilen Miriam Lexmann.

Ülkesindeki seçimi kazanmasının ardından Slovakya hükümetinin Avrupa Parlamentosu Vekili olarak atadığı Lexmann, yeni görevinin politik yapısı nedeniyle siyasi olarak tarafsız bir konumda olan eski işine de dönemiyor.

Guardian'a konuşan Lexmann, maaş alamadığı için Brüksel'den Bratislava'ya taşınmak zorunda kaldığını ve avukatlarının konuyu AİHM'e götürmeyi planladıklarını söyledi.

"Dokuz ay daha işsiz kalacağım, bu nasıl mümkün olabilir?"

İngiltere'nin 31 Ekim'de AB'den ayrılması planlanıyor. Fakat iki tarafın da bir ayrılık anlaşması üzerinde uzlaşamaması nedeniyle bu tarihin tekrar ertelenmesi mümkün. Bu durum İngiltere'den boşalan koltuklara yerleşecek vekillerin aylarca maaş alamaması anlamına geliyor. Lexmann zor bir durumda kalmış olmasına rağmen Brexit'in anlaşmasız bir şekilde gerçekleşmemesini tercih edeceğini vurguluyarak sözlerini şöyle sürdürdü:

• "Şimdi İngiltere'de bir erken seçim mi olacak, AB ile yeniden müzakereye mi gidecekler bilemiyorum.Müzakere uzatılırsa dokuz ay daha işsiz kalacağım. Böyle bir şey nasıl mümkün olabilir?"

Öte yandan İrlanda'dan seçilen ve henüz göreve başlayamayan vekillerden Barry Andrews da önceliğinin kendi durumları değil Avrupa'nın refahı olduğunu, Brexit'in iptal olmasını tercih edeceğini belirtti.

Brexit sürecine dair AB'den gelen son açıklama

AB, İngiltere'nin birlikten ayrılık anlaşmasının müzakereye kapalı olduğunu fakat gelecek haftalarda Londra ile Brexit'e ilişkin görüşmeler yapabileceğini açıkladı.

AB Komisyonu Sözcüsü Annika Breidthardt dün gerçekleştirdiği günlük basın brifinginde, birliğin yürütme organının "anlaşmasız ayrılığı" engellemeyi umduğu ancak AB'nin böyle bir sonuca da hazır olduğunu belirtti.

Breidthardt, "İngiltere Brexit'i telefonla veya yüz yüze müzakere etmek ve duruşunu daha detaylı biçimde netleştirmek isterse, AB Komisyonu görüşmelere açıktır." ifadelerini kullandı.

"Anlaşmasız ayrılık tercih ettiğimiz bir seçenek değil." diyen Breidthardt, AB'nin mevcut ayrılık anlaşmasının ise "en iyisi" ve "müzakereye kapalı olduğunu" vurguladı.

31 Ekim'e kadarki süreçte neler yaşanacak?

Theresa May'in başbakanlık döneminde AB ile vardığı anlaşma metni Avam Kamarası'nda üç kez reddedildi. Bu metin, İngiltere'ye AB'den ayrılma sürecinde 21 aylık bir geçiş dönemi öngörüyordu.

Bu anlaşma, taraflar arasında ticari anlaşmalar sonuçlandırılıncaya dek İngiltere'ye mevcut statükoyu koruma ve bir nebze nefes alma olanağı sağlayacaktı. İngiliz hükümetinin AB'den anlaşma olmadan ayrılmayı önlemesi için Parlamento'da bir ayrılma planını yasalaştırması, Brexit'i ertelemesi veya bu süreci iptal etmesi gerekecek.

Milletvekilleri May'in anlaşmasını reddettikten sonra Brexit 31 Ekim'e kadar uzatılmıştı.

• Bu tarihe kadar ise takvim şöyle işleyecek:
• Yaz tatiline giren İngiltere Parlamentosu 3 Eylül'de yeniden toplanacak.
• 13 Eylül'den 8 Ekim'e kadar İngiltere'de partilerin yıllık olağan konferansları tamamlanacak
• 17 Ekim'de Brexit öncesi son AB Zirvesi yapılacak.
• Yeni Avrupa Komisyonu 1 Kasım'da göreve başlayacak.

İngiltere anlaşma olmadan AB'den ayrılırsa neler olur?

İngiltere'nin anlaşma olmadan AB'den ayrılması aynı zamanda Avrupa Adalet Divanı'ndan ve ortak polis teşkilatı Europol gibi birlik kurumlarından da ayrılmasını gerektiriyor.

Aynı şekilde ilaçlardan tescilli markalara kadar birçok konuyu düzenleyen onlarca AB kurumuna üyelik de son bulacak. İngiltere'nin AB bütçesine yıllık 9 milyar sterlinlik (11,2 milyar dolar) katkı payını ise ödemesi gerekmeyecek.

İrlanda sınırı sorununa ne olacak?

İngiltere'nin anlaşma olmadan AB'den ayrılması durumunda İrlanda sınırı konusunda ne olacağını kimse bilmiyor.

Theresa May'in AB ile vardığı anlaşmada yer alan ve İrlanda ile fiziki sınırı önlemeyi amaçlayan "sigorta" olarak görülen "backstop" geçerli olmayacak.

Anlaşmasız Brexit'i destekleyenler, teknolojik çözümler sayesinde, kendisini hissettirmeyen bir sınırın korunabileceğine inanıyor.

Ancak AB yasaları, gıda ve kimyasal ürünler gibi kimi mallar açısından sınır gümrüğünde fiziki kontroller yapılmasını gerektirecek.

Fakat ne İngiltere ne de İrlanda hükümetleri fiziki sınır kontrolleri oluşturmak istediklerine dair herhangi bir açıklama yaptı.

'Backstop': En önemli anlaşmazlık noktası

"Backstop" esasında bir acil durum mekanizması. Brexit sonrası AB ile İngiltere arasındaki serbest ticaret anlaşması müzakereleri nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın, Birleşik Krallık'ın parçası Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasında fiziki sınır olmamasının garanti altına alınmasını amaçlıyor.

• İngiltere ile AB arasında daha önce varılan anlaşmada, taraflardan herhangi birinin bu sürece tek taraflı olarak son verememesini öngörülüyordu.
• İngiltere Avam Kamarası'nda anlaşmaya karşı çıkanlar da bunun, Birleşik Krallık'ın tamamında gümrüklerin kontrol edilememesi anlamına geleceğini vurguluyordu.

Hayırlı Cuma Anlaşması nedir?

İrlanda adasındaki çatışmalara son veren 1998 tarihli Hayırlı Cuma Anlaşması, İrlanda Cumhuriyeti ve Kuzey İrlanda'nın ortak bir ekonomik pazarda yer almasını; sınırın iki tarafında serbest yaşamı, dolaşımı ve çalışmayı sağladı. Zira Birleşik Krallık ve İrlanda Cumhuriyeti AB üyesiydi.

Ancak Brexit ile beraber bu durum noktalanacağından; hem İngiltere hükümetini hem AB'yi hem İrlanda Cumhuriyeti'ni hem de Kuzey İrlanda'daki tüm tarafları tatmin edecek bir formülün bulunması gerekiyor.

Anlaşmasız çıkış halinde WTO kuralları devreye girecek

AB’den anlaşmasız ayrılması halinde İngiltere'nin, Dünya Ticaret Örgütü (WTO) şartlarına göre ticaret yapması gerekecek.

AB ile İngiltere arasındaki ticari ilişkilere oranla daha yavaş işleyen WTO sistemi, İngiltere'nin gümrük, idare, vergi, şirket ve finans hukuku uygulamalarında kapsamlı reformları gerektirebilir.

WTO’nun İngiltere’nin AB ile gelecekteki ilişkisi için bir güvenlik ağı olarak faaliyet gösterebilmesi, diğer WTO üyeleri ile de başarılı müzakerelerin geliştirilmesine bağlı...

İngiltere, WTO üyesi olduğu için örgüte başvuruda bulunmak zorunda değil; ancak İngiltere’nin, AB’den ayrılmasından sonra WTO'nun mal ve hizmetlere piyasa erişim taahhütlerini içeren "en çok gözetilen ülke" şartlarına göre ticaret yapması gerekiyor. Bu da; İngiltere’nin sadece AB’ye yönelik gümrük vergilerini düşürerek kolaylık sağlaması durumunda söz konusu kolaylıkları tüm WTO üyesi ülkelere de uygulaması gerektiği anlamına geliyor.

WTO kuralları çerçevesinde AB’nin birçok tarım dışı ürüne yönelik uyguladığı gümrük vergisi, yaklaşık yüzde 2,6 seviyesinde bulunuyor. Bazı sektörlerde ise bu oran oldukça yükselebiliyor.

WTO kurallarına göre ticaret yapılması halinde otomotiv ve otomotiv yedek parçaları, sınır geçişinde yüzde 10 gümrük vergisine tabi tutulabilecek. Süt ve süt ürünlerindeki vergi oranı ise yüzde 35,4’e kadar yükselebiliyor.

Boris Johnson'ın Brexit tutumu

Boris Johnson, "ne olursa olsun" İngiltere'yi 31 Ekim'de AB'den çıkarma sözü verdi. Muhafazakar Parti liderliği için kampanya yürüttüğü dönemde katıldığı bir radyo programında, "Ne olursa olsun 31 Ekim'de çıkmaya hazırlanıyoruz" demişti.

Johnson, May'in AB ile müzakere ettiği çıkış anlaşmasında ufak tefek değişikliklerle yetinmeyeceğini, bu anlaşmayı bir kenara atıp 31 Ekim'e kadar tümüyle yeni bir anlaşma yapmaya çalışacağını ifade etti.