ABD'den Ayasofya açıklaması: Müze olarak kalmalı
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Danıştay'ın yarın açıklayacağı Ayasofya kararı öncesi bir açıklama yaptı. Pompeo, Türkiye'ye Ayasofya'nın müze olarak kalması yönünde çağrıda bulundu.
Pompeo, yaptığı açıklamada, Türkiye'nin Ayasofya'yı yaklaşık 100 yıldır müze olarak yönettiğini anımsatarak, "Türkiye Cumhuriyeti'ne katkıda bulunan inanç geleneklerine ve çeşitli tarihlere saygı sözünün örneği olarak, Türkiye hükümetini, Ayasofya'nın müze statüsünü devam ettirmeye ve burasının herkes için erişilebilirliğinin devamını sağlamaya çağırıyoruz." ifadesini kullandı.
Ayasofya'nın 1500 yıllık tarihiyle dini ifade ile sanatsal ve teknik dahiliğe bir örnek teşkil ettiğini belirten Pompeo, Ayasofya'nın müze statüsünün, tüm dünyadan insanların bu yapıya erişimini sağladığını kaydetti.
Pompeo açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
"ABD, Ayasofya'nın statüsündeki herhangi bir değişikliği, bu olağanüstü binanın mirasını ve binanın emsalsiz bir şekilde farklı inanç ve kültürlere köprü olarak insanlara hizmet kabiliyetini eksiltmek olarak görmektedir. Türkiye hükümeti ile dini ve kültürel alanların korunması da dahil, geniş çaptaki karşılıklı çıkar konularında birlikte çalışmaya devam etmek istiyoruz."
Danıştay'ın kararı merakla bekleniyor
Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararının iptali istemiyle açılan dava kapsamında 2 Temmuz'da duruşma yapacak.
Atatürk'ün imzası sahte mi?
Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, Ayasofya'nın camiden müzeye çevrilmesine ilişkin 1934'te alınan Bakanlar Kurulu kararının iptali istemiyle 2016'da Danıştay'a dava açmış, karardaki Gazi Mustafa Kemal Atatürk'e ait imzanın da sahte olduğunu ileri sürmüştü.
Dava kapsamında 2 Temmuz'da duruşma yapılmasını kararlaştıran Danıştay 10. Dairesi, duruşmada davayı görüşecek, davacı derneğin iddialarını dinleyecek.
Yasa gereğince Dairenin, aynı gün ya da 15 gün içerisinde kararını açıklaması gerekiyor.
Ayasofya ile ilgili yargısal süreçler
Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, Ayasofya için ilk olarak 2005'te Danıştay'a dava açmıştı. Dernek, 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararının iptali ve yürütmenin durdurulmasını istemişti.
Danıştay 10. Dairesi, 24 Haziran 2005'te söz konusu Bakanlar Kurulu kararının yürütmesini durdurma istemini reddetmişti. Daire 2008'de ise Ayasofya Camisi'nin müze olarak kullanılmasında hukuka aykırılık bulunmadığına işaret ederek, davayı reddetmişti.
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Dairenin bu kararını onamıştı. Dernek, 2016'da tekrar Danıştay'a dava açmıştı.
Anayasa Mahkemesi yetkisizlik kararı vermişti
Derneğin Anayasa Mahkemesine yaptığı bireysel başvuru hakkında ise 2018'de karar verilmişti. Yüksek Mahkeme, Ayasofya'nın namaz kılınması için ibadete açılması yönündeki talebin reddedilmesi nedeniyle din ve vicdan hürriyetinin ihlal edildiği iddiasıyla yapılan başvuruyu, "incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik" nedeniyle kabul edilemez bulmuştu.