5 aşamalı plan: Suriyeliler nasıl geri dönecek?
Suriye'de 2011 yılında patlak veren iç savaş nedeniyle Türkiye'ye sığınan Suriyelilerin, ülkelerine dönüşleri devam ediyor. 61 yıldır iktidarda olan Baas rejiminin devrilmesi sonrası bölgede güvenlik ortamının yeniden tesis edilmeye başlamasıyla Suriyeliler, ülkelerine dönmeye başladı. Peki Suriyelilerin ülkelerine geri dönüşleri nasıl sağlanıyor? Geçişler nasıl yapılıyor? Suriye'nin yeniden yapılanmasında nasıl bir yol izleniyor?
Suriye'de yıllarca devam eden iç savaşın sona ermesiyle birlikte Suriyelilerin ülkelerine dönüş süreci başladı.
Türkiye'de geçici koruma statüsü altında bulunan milyonlarca Suriyeli, gönüllü geri dönüş programları kapsamında ülkelerine dönüyor. Yıkılan şehirler, ekonomik zorluklar ve yeniden inşa sürecine rağmen Suriyeliler, memleketlerine dönmeyi sürdürüyor.
Geri dönüş süreci nasıl ilerliyor?
Türkiye’de geçici koruma kapsamında bulunan Suriyelilerin gönüllü geri dönüş işlemleri, Göç İdaresi Başkanlığı tarafından Geçici Koruma Yönetmeliği uyarınca yürütülüyor. Bu süreçte ulusal ve uluslararası hukuk kurallarına uygun olarak, "gönüllü, güvenli ve onurlu geri dönüş” prensibi esas alınıyor.
Geçici koruma statüsündeki Suriyeliler, ülkelerine dönme talepleriyle bulundukları İl Göç İdaresi Müdürlüklerine başvurarak süreci resmen başlatabiliyor. Bu başvuru sürecinde “Gönüllü Geri Dönüş Formu” dolduruluyor ve gerekli kontroller yapılıyor.
Yol izin belgesi
Kontrollerin ardından, geri dönmek isteyen Suriyelilere çıkış yapacakları sınır kapısına seyahat edebilmeleri için 'Yol İzin Belgesi' düzenleniyor. Sınır kapısına ulaşan kişiler için son kontroller yapılıyor ve bu aşamanın tamamlanmasıyla birlikte Türkiye'den çıkış işlemleri gerçekleşiyor. Ülkeden çıkış yapan Suriyelilerin geçici koruma statüsü sonlandırılıyor ve Geçici Koruma Kimlik Belgeleri sınır kapılarında teslim alınıyor.
Sınır kapısından geçişler nasıl yapılıyor?
Suriyeliler, ülkelerine geçişte Kilis'teki Öncüpınar Sınır Kapısı, Hatay'daki Zeytindalı Sınır Kapısı, Reyhanlı ilçesindeki Cilvegözü Sınır Kapısı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın talimatıyla kullanıma açılan Yayladağı Kara Hudut Kapısı'nı kullanıyor.
Suriyeliler, jandarma ekiplerinin kurduğu bariyer koridorunda düzenli bir şekilde sıraya giriyor. Bekleme alanındaki kadınlar ve çocuklara geçişte öncelik tanınıyor. Sırası gelen Suriyeliler, gümrük işlemlerinin tamamlanmasının ardından sınırdan geçiş yapıyor.
BM'nin rolü
Sürecin tamamen gönüllük esasına dayanması ve uluslararası standartlara uygun yürütülmesi amacıyla, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) de geri dönüş sürecine dahil ediliyor. BMMYK temsilcileri, gönüllü geri dönüş yapmak isteyen Suriyelilerle birebir görüşerek bu kararın baskı altında olmadan alınıp alınmadığını teyit ediyor.
Yeniden yapılanma ve zorluklar
Suriye'de savaşın ardından en büyük sorunlardan biri altyapının yeniden inşası olarak dikkat çekiyor. Yıkılan şehirler ve yok olan altyapı, geri dönen göçmenleri zor durumda bırakabiliyor.
BM verilerine göre, dönenlerin çoğunluğu, Suriye'nin nispeten daha güvenli kabul edilen kuzey bölgelerine yerleşiyor. Ancak elektriksizlik, su kaynaklarının yetersizliği ve sağlık hizmetlerindeki eksiklik, bu süreci zorlaştıran unsurlar arasında.
Türkiye'den dönüş yapan Suriyeliler için oluşturulan sınır geçiş noktaları, geri dönüşü kolaylaştıran adımların başında geliyor.
Uzmanlara göre, Suriye'de kalıcı barışın sağlanması ve ekonomik istikrarın yeniden tesis edilmesi, Suriyelilerin dönüş kararında belirleyici rol oynayacak.
Türkiye, bu adımla Suriyelilerin "gönüllü, güvenli ve onurlu" bir şekilde geri dönüşlerinin sağlanması için çalışmalarına devam ediyor.