Türkiye’nin zeytin ağacı haritası
Türkiye, konumu itibariyle zeytin üretimine en elverişli ülkelerin en başında geliyor. Yaşadığı dört mevsim, ülkenin farklı bölgelerinde bu ağacın yetişmesine imkân sağlarken, ağaç sayısı aynı nispette artmıyor. Kısa ömürlü bodur ağaçlarla yapılan dikimler ise 8 asra kadar yaşayabilen zeytin ağacı hazinesinin önündeki en büyük açmaz
Marmara’dan Ege’ye, Karadeniz ve Akdeniz’den Güneydoğu Anadolu’ya kadar farklı bölgelerin sıhhat ve ekonomisine katkı sağlayan zeytin ağacının faydaları saymakla bitmiyor. Son olarak korona virüsünün bulaşmasını engellediği ve hastalığın tedavisini kolaylaştırdığı gerçeği ise zeytin ağacına karşı ilginin artmasına neden olması bekleniyor. Öte yandan dört kişiden birinin kronik diyabet hastası, yüzbinlerce kişinin ise kanser olduğu ülkemizde, zeytinin bu hastalıklar için de ilaç mahiyetinde olması teveccühün daha da artmasını sağlamalı.
İşte bu nedenle biz de bağışıklığı yükselttiği de bilinen zeytinin ülkemizde hangi yılda, hangi ilde ne yoğunlukta bulunduğuna birlikte göz atalım.
TÜİK verilerine göre, 1939 29.zeytin ağacı sayısı 1960 yılına gelindiğinde ancak 54 milyona ulaşabilmiş. Oysa bu rakamlar sadece kültür zeytinlerinden ibaret. 1931 tarihli gazeteler ülkede en az 60 milyon delice ağacı olduğuna işaret ediyor.
1995 yılında 87 milyon 581 bine ulaşan zeytin ağacı sayısı, 2015 itibariyle 171 milyon 992 bin olarak kaydedilmiş. Bu 20 yılda zeytin ağacı sayısı yaklaşık 84 milyon artmış.
En çok ağaç Aydın’da
Türkiye toplam ağaç varlığının yaklaşık yüzde 95’i İzmir, Balıkesir, Çanakkale, Bursa, Manisa, Aydın, Muğla, Adana, Antalya, Gaziantep, Hatay, Kilis, Mersin, Osmaniye, Kahramanmaraş ve Antalya illerinde bulunuyor.
2019 itibariyle, 24 milyon 500 bin ağaçla ülkemizde en fazla zeytin ağacı olan şehir Aydın olarak öne çıkıyor. Onu sırasıyla 22 milyon 400 bin ağaçla Manisa, 20 milyon 700 binle İzmir, 16 milyon 800 binle Muğla, bu şehirleri de sırasıyla Hatay, Bursa ve Balıkesir izliyor.
- Zeytin ağacı dikim alanları, yıllara göre sırasıyla 2014’te 826 bin 091 hektar olurken, 2015’te 836 bin 934 hektar, 2016’da 845 bin 542 hektar, 2017’de 846 bin 061 hektar, 2018’de 846 bin 428 hektar, 2019’da ise 850 bin hektar olarak kaydedilmiş. Her yıl artan zeytin dikim alanına doğru orantılı olarak ağaç sayısı da artış göstermiş.
Son yıllarda yeni zeytin bahçesi tesisi ve “sertifikalı zeytin fidanı” destekleriyle zeytin üretim alanları artmış. İşte işin en sıkıntılı yeri ise “sertifikalı fidan” denilen bodur ağaçlar. Ne yazık ki, Türkiye’yi diğer ülkelerden ayıran en temel özellik de bu. Bizde genç bodur ağaç çok iken diğer ülkelerde çok verimli yaşlı ağaçlar daha fazla. Çünkü bizim kadim ağaçlar çeşitli masallarla katledilmiş durumda.
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin çalıştığı millî ürün rekoltesi 2020-2021 raporuna göre, ülkemizde gelecek yıl 188 milyon 750 bin 46 zeytin ağacı olacağı yönünde.
Türkiyede'ki zeytin ağacı sayısı
1932 15.000.000
1940 28.503.000
1941 29.428.000
1942 30.123.000
1943 29.308.000
1944 29.549.000
1945 27.895.000
1946 26.578.000
1947 27.211.000
1948 27.655.000
1949 28.397.000
1950 29.742.000
1950 29.742.000
1951 35.169.000
1952 38.211.000
1953 39.730.000
1954 42.152.000
1955 44.265.000
1956 46.670.000
1957 47.628.000
1958 51.294.000
1959 53.726.000
1960 54.845.000
1995 87.581.000
1996 89.740.000
1997 95.730.000
1998 93.450.000
1999 95.500.000
2000 97.770.000
2001 99.000.000
2002 91.600.000
2003 102.750.000
2004 107.100.000
2005 113.180.000
2006 129.265.000
2007 144.329.000
2008 151.630.000
2009 153.723.000
2010 157.156.000
2011 155.427.000
2012 157.904.000
2013 167.300.000
2014 168.997.000
2015 171.992.000
2016 173.785.000
2017 174.594.000
2018 177.843.000
2019 182.075.000
1961-1994 arası verilere maalesef erişilemedi.