Meğerse kriz sadece vatandaşa varmış
Türkiye’deki büyük şirketlerin 2022 yılı ilk çeyrek bilançoları açıklandı. Kap’a yapılan bildirimlere göre, pek çok şirket kârlarını yüzde 100 ile yüzde 400 arasında artırdı. Kârlılıkta başı ise bankalar çekti. Türkiye’de bu kadar büyük bir ‘ekonomik kriz’in yaşandığı günlerde, şirketlerin bu kadar büyük kârlar elde etmesi kafaları karıştırırken, akıllara Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 2018’de söylediği sözler getirdi.
Geçtiğimiz eylül ayında başlayan döviz operasyonu ve ardından gelen yüksek enflasyon vatandaşın belini bükerken, ürünlerine her gün zam üstüne zam yapan şirketlerin keyfinin yerinde olduğu ortaya çıktı.
Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler, ilk 3 aylık kâr-zarar bilançolarını KAP’a açıkladı. Ve bu açıklamayla, aylardır konuştuğumuz ‘fahiş zamların’ ne işe yaradığı da anlaşıldı.
Açıklanan bilançolara göre, başta bankalar olmak üzere neredeyse bütün büyük şirketler yılın ilk 3 ayında kârlarını geçen yıla göre birkaç kat artırmış. Yani varlıklarını artıran sadece Amerikalı dünyanın en zenginleri değil aynı durum bizdekiler için de geçerliymiş. Çok büyük kâr artışı açıklayan şirketlerin ortak özelliği ise genelde yaptıkları fahiş zamlarla daha önce de dikkat çekmeleri.
- Bu kadar karı onlar da beklemiyordu
- BİM, 2022 yılının ilk çeyreğinde 1 milyar 342 milyon lira net kâr elde etti. Beklenti ise 1,2 milyar liraydı ama nedendir bilinmez BİM beklenenden yüzde 12 daha fazla kâr etti. Şirket geçen yılın aynı döneminde 684 milyon TL net dönem kârı elde etmişti. Böylece, şirketin net kârı yıllık yüzde 96 yükseldi. Sadece net kârı değil kâr marjı da arttı. 2020 yılında 4,7 olan kâr marjı geçen yıl 4,2’ye düşen BİM bu yıl kâr marjını yüzde 4,9’a çıkardı.
‘Cam üfleme’ bir sanattır
Bu şirketlerden biri olan Şişecam, Ocak ayında enflasyonu bahane göstererek fiyatlarına yüzde 48 zam yapmıştı. Bu zam otomatik olarak başta içecek grupları olmak üzere cam kullanan tüm sektörlerin fiyatlarını artırmalarına neden olmuştu. Fakat bu zamla da yetinmeyen Şişecam, nisan ayında ek olarak yüzde 30 daha zam yaptı. Yani 3 ay içinde fiyatlarını yüzde 100’e yakın artırdı. Bu kadar zam tabii olarak Şişecam’a ‘fahiş kâr’ olarak geri döndü. Çoğunluk hissesi Hindistan Müslümanlarının Kurtuluş Savaşı için gönderdiği paralarla kurulan, CHP’nin kontrolündeki İş Bankası’na ait olan Şişecam, bu yılın ilk 3 ayında 3 milyar 575 milyon lira kâr elde etti. Şirketin geçen yıl aynı dönem kârı ise sadece 1 milyar 348 milyon liraydı. Şirket böylece kârını bir yılda 2,5 kattan fazla artırmış oldu.
Koç Holding de bu yıl güzel kâr yapanlardan... Holding, 2022 yılının ilk çeyreğinde 6 milyar 713 milyon lira net kâr elde etti. Holding, 2 milyar 113 milyon lira kâr açıkladığı geçen yılın aynı dönemine göre kârını 3 kattan fazla artırdı.
İmkanı olan kendi bankasını kursun
Koç Holding’e ait olan Yapı Kredi Bankası ise kârlılıkta Koç Grubunu bile geride bıraktı. Banka, yılın ilk 3 ayında 7 milyar 258 milyon lira kâr açıkladı. Geçen yılın aynı döneminde bu rakam 1 milyar 452 milyon liraydı. Yâni banka, kâr oranını bir yılda tam 5 kat artırdı.
Sabancı âilesine ait Akbank da yıla hızlı başladı. Banka, 2022 yılının ilk çeyreğinde 8 milyar 47 milyon lira kâr açıkladı. 2021 yılı ilk çeyreğinde bu rakam sadece 2 milyar 27 milyondu. Yâni Akbank bir yılda kârını 4 kar artırdı.
Garanti Bankası ise ilk çeyrekte 8 milyar 262 milyon lira kâr ettiğini duyurdu. Bankanın geçen yılın aynı döneminde kârı 2,68 milyar lira olmuştu. Yâni o da kârını 3 kattan fazla artıranlar arasına girdi.
- Bu kadar kar esrar, eroin tüccarlarında olur
- Bu haberde yazdığımız kâr oranlarından bağımsız olarak, akıllara Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2018 yılında TESK Genel Kurulu’nda yaptığı konuşma geldi: Merkez Bankası faiz konusunda bağımsız ama özel bankalar neye göre hareket ediyor. Yüzde 50’lere varan faiz uygulamaları var. Şimdi ben esnaf kardeşlerimize soruyorum. Reel sektördeki yatırımcı yatırımını neye göre yapacak veya yeni bir yatırıma başlayabilir mi? Zâten özel sektör bankalarının birçoğu kolay kolay bunlara kredi musluklarını böyle açmıyor. Ee zâten yüzde 50’lere varan fâiz oranları var. İçinizde böyle yüzde 50 kazanan var mı? Bu ancak esrar, eroin tüccarlarında olur. Normalde olmaz. Bu gerçek ortada.
Kamu bankalarının ne eksiği var?
Kamu bankaları da özel bankalardan geri kalmadı. Ziraat Bankası, 2022 yılının ilk çeyreğinde 6 milyar 729 milyon lira kâr açıkladı. 2021 yılı ilk çeyreğinde 962 milyon lira kâr açıklayan banka, kârını 6 kattan fazla artırmış oldu. Geçtiğimiz yılın toplamında yani 12 ay boyunca 1 milyar 508 milyon lira kâr açıklayan Halkbank ise sadece bu yılın ilk 3 ayında 2 milyar 25 milyon lira kâr açıklayarak şimdiden geçen yılın toplamını geçti.
Oran olarak kârını en çok artıran banka ise Şekerbank oldu. Banka, 2022 yılının ilk çeyreğinde 405,6 milyon TL kâr açıkladı. 2021 yılı ilk çeyreğinde 16,9 milyon TL kâr açıklayan banka böylece kârını yaklaşık 23 kat artırmış oldu.