Bolivya’da ‘İngiliz köylüsü’ kazandı
Bolivya’nın ilk ‘yerli ve köylü’ devlet Başkanı Evo Morales’e geçtiğimiz yıl yapılan ‘Gezi benzeri’ darbenin ardından sürekli ertelenen seçimler nihayet geçtiğimiz hafta yapıldı. Darbeyle devrilen sosyalistler ülkede yeniden iktidara geldi. Tek sorun, Morales’in halefi sosyalist devlet başkanının, İngiltere’nin rahle-i tedrisinden geçmiş olması.
2006 yılında devlet başkanı seçildiğinde, Bolivya için yeni bir umut doğmuştu. ABD karşıtlığı, köylülerin gelir kaynağı koka bitkisi üzerindeki tekeli kırma çabası, yerli kaynakları millîleştirme projeleri ve en önemlisi bir köylü olarak halkın arasından çıkmış olması, Evo Morales’i Bolivya'nın yeni kurtarıcısı yapmıştı. 2019’a kadar devam eden başkanlığı süresince de bu unvana layık olmaya çalıştı.
Ölümcül hata: ABD’ye kafa tutmak
Kamu yatırımları artırılarak 13 yılda 3 milyon kişi yoksulluktan kurtuldu, fakirlik oranı yüzde 65'ten yüzde 30'a düştü. Sağlık ve eğitim hizmetleri ücretsiz oldu. Ülkede okuma yazma seferberliği başlatıldı. Ama bütün bu hizmetlerinin yanında, ölümcül hatalar da yaptı. ABD ile imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması'nı iptal etmek bunlardan en büyüğüydü.
- 2019 seçim sonuçlarını tanımayan darbecilerin sokak eylemleri ve ardından gelen silahlı çatışmalar sonucu koltuğu bırakmak zorunda kaldı. ‘Dış güçlerin’ güdümündeki muhalif partilerin oyunları nedeniyle önce Meksika’ya ardından da Arjantin’e kaçtı. Ve arkasında, 1 yıl süren bir siyasi belirsizlik bıraktı.
İşte o belirsizlik, 1 yıldır sürekli ertelenen ve geçtiğimiz hafta yapılan seçimle sona erdi. Morales’in sosyalist partisinden aday olan Luis Arce, ilk turda yüzde 52’lik bir oy oranıyla başkan seçildi. Bu zafer, 2019’da Morales yanlısı 35 kişinin ölümüne ve 800 kişinin de yaralanmasına neden olan ‘Gezi benzeri kalkışma’ yapan muhalefete de tokat oldu. 2019’daki iptal edilen seçimde Morales’e yenilen ve taraftarlarını sokaklara çağırarak katliam başlatan Carlos Mesa ile ‘Ordu göreve’ çağrısı yapan Fernando Camacho, geçen yıldan daha az oy aldı. Fakat bu kez korkulan olmadı ve iki darbeci de, yeni sosyalist başkanı seçildiği gün büyük bir centilmenlikle tanıyarak Bolivya’da şimdilik demokrasiden yana olduklarını gösterdi.
Yeni başkan ‘İngiliz köylüsü’ mü?
Darbecilerin yeni başkanı bu kadar kolay ve içten benimsemesi, eski başkanla çok da fazla ortak yönünün bulunmamasından kaynaklanıyor. Tam bir Bolivya yerlisi olan, gençliğinde tarlalarda çalışan, koka işçiliği yapan ve eğitimini tamamlayamadığı için diploma sahibi olmayan Morales’in aksine Luis Arce okumuş ve ‘üst tabaka’ bir kesimden geliyor.
Yüksek öğrenimini Higher University of San Andrés’te tamamladıktan sonra, 21 yaşında Bolivya Merkez Bankası’nda göreve başlamış. Bundan kısa süre sonra da yolu İngiltere’ye düşmüş. Ekonomi alanındaki yüksek lisansını, İngiltere’nin en iyi 10 üniversitesinden biri olarak gösterilen Warwick Üniversitesinde tamamlamış. 2006’dan itibaren de Morales’in ekonomi alanındaki sağ kolu olarak ülkesine hizmet etmiş. ‘Darbe geleneği olan’ ülkelerin ekonomiden sorumlu isimlerin İngiliz tedrisinden geçmiş olma geleneği Bolivya’da da bozulmadı. Morales’in bıraktığı ‘yerli’ mirasın İngiliz kültürü almış bir devlet başkanı elinde nasıl dönüşeceğini ise zaman gösterecek.