BM Güvenlik Konseyinde diplomatik Balkan savaşı bir kez daha tekrarlandı

2022 Yılının Mayıs ayında makalemizin konusu olan ve adına ‘diplomatik balkan savaşı’ adını verdiğimiz Kosova-Sırbistan mücadelesinin yeni bir bölümüne şahit olduk. Sırbistan’ın talebi üzerine toplanan Güvenlik konseyi, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksander Vuçiç ile Kosova Başbakanı Albin Kurti’yi ilk defa doğrudan karşı karşıya getirdi. Son aylarda dünya gündeminde kendine yer bulan Kosova- Sırbistan arasındaki düelloya bu sefer BM Güvenlik Konseyi 8 Şubat’ta ev sahipliği yaptı.

Kosova hükümeti son zamanlarda aldığı kararlarla Belgrad’ı sıkıştırmaya devam ediyor. Bunlar arasında Kosova plakası taşıyan vasıtaların Sırbistan’da serbestçe dolaşmasına dikkat çekmek isterim. Kosova’nın bağımsızlığını ilân ettiği 2008 yılından beri Kosova plakası taşıyan hiçbir vasıta geçici Sırbistan plakası almadan Sırbistan’a giremiyordu. Sırbistan’ın, Kosova plakası taşıyan araçların girişini serbest bırakması, Kosova’nın Sırbistan tarafından tanınması adına oldukça önemli bir gelişme.

Hakikatte bazı küçük detaylar dışında Sırbistan’ın Kosova devletinin bağımsızlığını tanıması nerede ise tamamlanmak üzere. En büyük eksiklik, Belgrad’ın Kosova’yı resmen tanıdığını ilân etmesi. Bu ilânın gerçekleşmesi ile Balkanlarda barış ve istikrarın sağlanması yönünde büyük bir adım atılmış olacak.

Sırbistan dinarı mesele oldu

Sırp dinarının Kosova’da kullanılmasını yasaklayan uygulama ise Vuçiç’i çok kızdırmış olacak ki, BM Güvenlik konseyini olağanüstü toplantıya çağırmasına sebep oldu. Siyonist İsrail’in 75 yıldan beri Filistinlilere karşı işlediği soykırım ve sürgün suçları konusunda önleyici hiçbir tedbire izin vermeyen (ABD) BM, Balkanlarda belirleyici ve etkili olmaya devam ediyor. Bu amaçla 8 Şubat 2024 günü Güvenlik Konseyi, Kosova-Sırbistan arasındaki konuları görüşmek üzere olağanüstü toplandı.

Güvenlik Konseyindeki bu toplantıda Sırbistan’ın görüşleri bizzat Cumhurbaşkanı Vuçiç tarafından dile getirildi. Vuçiç konuşmasında, Sırbistan dinarının Kosova’da yasaklanması sebebiyle Kosova vatandaşı Sırpların ciddi bir hak ihlâli ile karşı karşıya kaldıklarını söyledi.

Belgrad’dan yapılan nakit dinar akışının durdurulması sebebiyle, Kosovalı Sırplarla, Sırbistan arasındaki bağların koparılmak istendiğine dikkat çekti. Vuçiç konuşmasının devamında “Kosova hükümeti, bu hasmane uygulamalarla zaten güç şartlar altında yaşayan Sırpların, Kosova’dan sürülmesi amacını taşıdığını” vurguladı. Vuçiç’ten sonra konuşan Rusya Federasyonu temsilcisi de Belgrad’ın tezlerine destek veren bir konuşma yaptı.

Kosova adına söz alan Başbakan Albin Kurti ise Cumhurbaşkanı Vuçiç’in suçlamalarını tümüyle reddeden konuşmasında, Balkanlarda barışın önündeki en önemli engelin yayılmacı idealler peşinde koşan Sırbistan olduğunu bir kere daha tekrarladı. Yakın geçmişe atıf yapan Başbakan Kurti, Aleksander Vuçiç’in Srebrenica soykırımında mahkûm olan Miloşeviç rejiminin bir parçası, hatta devamı olduğunu söyledi. Bir taraftan AB ile bütünleşme müzakereleri yürüten Vuçiç’in, Rusya ile derinden derine sıcak münasebetlerden vazgeçmediğine vurgu yaptı.

Sırbistan’a her yönü ile bağlı olan Bosna-Hersek Sırp yönetimi lideri Dodik’in Şubat ayında Putin’den üstün hizmet madalyası aldığını hatırlarsak, Kurti’nin haklı olduğu anlaşılır. Belgrad’ın ikiyüzlü politikalarını tek bir kişinin aynı anda iki sandalyede oturma gibi tutarsız çabalara benzeten Başbakan Kurti, Sırbistan’ın eninde sonunda Rusya ile AB arasında bir tercih yapmak zorunda olduğuna dikkat çekti.

Avrupa Parlamentosu Sırbistan seçimlerini sorguluyor

BM Güvenlik Konsey’inde Kosova-Sırbistan üzerine görüşmeler yapılırken Avrupa Parlamentosu da tartışmalı 17 Aralık Sırbistan seçimleri üzerine müzakere yürütüyordu. Muhtelif siyasi partilere mensup Avrupalı parlamenterler, 12 yıldan beri süren Belgrad’daki Vuçiç iktidarının, başta medya olmak üzere devlet kurumlarını demokratik rekabeti çiğneyecek tarzda kendi partileri lehine kullandığına dikkat çekti. Bu uygulamaların da seçimlerin meşruiyetine gölge düşürdüğü dile getirildi.

Muhtelif kaynaklardan gelen haberlere göre komşu ülkelerden (Bosna, Kosova, Karadağ v.s.) seçmen listelerine çok sayıda kişinin kayıt yapılarak seçim günü para karşılığında oy kullandıkları iddia ediliyor. Benzer iddialar, yakından takip ettiğimiz Novi Pazar seçimleri için de konuşuluyor.

Novi Pazar’da iktidara yakınlığı ile tanınan bir siyasi partinin, sayıları binlerle ifade edilen Kosova vatandaşı Sırb’ı seçmen listelerine yazdırarak seçim günü oy kullandırdığı bildiriliyor. Buna rağmen Belgrad’a yakınlığı ile tanınan siyasi parti, Novi Pazar’da beklediği sonucu alamadı ve seçim gecesi bazı sandıklardan toplanan seçim sonuç zabıtlarını ihtiva eden çuvalları alarak değiştirdikleri söyleniyor. Bu usulsüzlüklere karşı seçim kurullarına yapılan itirazlar da herhangi bir gerekçe gösterilmeden reddedildi.

Tüm bu suçlamalara karşı Belgrad’daki iktidar yetkilileri suskunluklarını koruyor. Ancak muhalefet, Belgrad belediye seçimlerinin yenilenmesi konusundaki baskılarına devam ediyor. Muhalefet sesini duyurmak ve Vuçiç’i baskı altına almak için en uygun yer olarak Belgrad belediyesini görüyor. Bu sebeple olsa gerek Vuçiç geri adım atmak zorunda kalırsa, Belgrad belediye seçimlerini yenilemeye razı olabilir.

Avrupa parlamentosu ve uluslararası kamuoyunun Sırbistan’a yönelik baskıları devam ediyor. Hatta seçimlerde yapılan usulsüzlük ve yolsuzlukları araştırmak üzere uluslararası bir komisyon kurulmasına dair çağrı yapıldı.

Avrupa parlamentosunun Sırbistan seçimlerini sorgulayan bildirisinde, Sırbistan’a AB’nin sağladığı bazı mâlî desteklerin kesilmesi çağrısı, Belgrad rejimine bazı geri adımlar attırabilir. Bekleyip görelim.