Yazar olacaklar için önemli sorulara kısa cevaplar-17
Bu köşede bir yazar, editör ve öğretmen olarak yazmaya yeni başlayanların ya da başlayacakların, yazmak için gayret gösterenlerin, yazarlığı profesyonel bir meslek olarak yapmak isteyenlerin önemli sorularına kısa cevaplar vereceğim.
Yazarlığa yeni başlayanların en çok yaşadığı sıkıntılar nelerdir?
Yazarlığa yeni başlayanlar, genellikle özgüven eksikliği yaşarlar ve eleştiri korkusuyla karşılaşırlar. Ayrıca yazma disiplini oluşturmak ve eserlerini paylaşmak konusunda da endişeler yaşayabilirler. Dönüp yıllar önce yazdığım ilk esere bakınca utanç duyuyorum. “Bunu nasıl bir dergiye veya gazeteye göndermişim? Hadi göndermişim, nasıl kabul etmişler?” diye dehşete düşüyorum. Ancak o eserler olmasaydı, şimdiki eserlerimi kaleme alamazdım. Şimdi yazdıklarımı da muhtemelen bir 10 yıl sonra beğenmeyeceğim. Doğru olanın da bu olduğunu düşünüyorum. Eğer devamlı bir gelişim hâlindeyseniz, önceden yazdıklarınız size hep yetersiz gelecektir. O yüzden bir yerde bu mükemmeliyetçilik tembelliğini kırıp, yazılarınızı okurla buluşturmalısınız. Çünkü hiçbir zaman hiçbir eserinize, “Bu tamamdır, bu oldu!” diyemezsiniz.
Türkiye şartlarında yazarlıkla geçimimizi sağlayabilir miyiz?
Bu, hangi yayınevi ile hangi şartlarda anlaşmalar yaptığınıza ve kitabınızın ne kadar satacağına göre değişir. Telif oranınız ve kitabın satış fiyatı çok etkilidir. Dünya çapında en çok kazanan yazarlar, genellikle popüler romanlar, seriler veya çok satan kitaplarla tanınan isimlerdir. J.K. Rowling (Harry Potter serisi), James Patterson (polisiye ve gerilim romanları) ve Stephen King (korku ve gerilim) gibi yazarlar, önemli gelir elde eden isimlerdir. Ancak yazarların kazançları geniş bir yelpazede değişebilir.
Türkiye’de yazara telif ödemesi yapmayan, hatta yazardan kitabın basım maliyetini talep eden yayınevleri bile var. Bunları hariç tutarak, telif ödeyen yayınevleri için kabaca bir hesap yapalım. Kiranızın 15 bin lira olduğunu ve kitabınızın 100 lira üzerinden satışa çıktığını düşünürsek, kiranızı ödeyebilmek için ortalama bir telif oranı ile o ay içerisinde 2 bin adetten fazla kitabınızın satılmış olması gerekiyor. Bu hesap tabii ki kabacadır ve 2 bin adedin de yüksek bir sayı olduğu unutulmamalıdır. Bu yüzden her ay binlerce kitabınızın satıyor olması gerekir ki Türkiye şartlarında sadece yazarlıkla geçiminizi sağlayabilesiniz.
Harry Potter nasıl yazıldı ve bu kadar başarılı olmasının sebepleri ne?
Harry Potter serisinin fikirleri ve karakterleri, Rowling’in aklına bir tren yolculuğu sırasında geldi ve bu fikirlerle büyük bir evren inşa etmeye başladı. Her kitabı planladı, karakterlerin detaylı geçmişlerini oluşturdu ve büyük bir hikâye örgüsü kurdu. Rowling, disiplinli ve ayrıntıcı bir yazardır. Çoğu zaman hikâyenin temelini oluşturduktan sonra, karakter gelişimine, olay örgüsüne ve detaylara odaklanır. İlk kitabı “Harry Potter and the Philosopher’s Stone” (Harry Potter ve Felsefe Taşı) birçok yayıncı tarafından reddedilse de sonunda Bloomsbury tarafından kabul edildi ve serinin başlangıcını oluşturdu. Yani Rowling bile olsanız yayıncılar sizi reddedebiliyor. O yüzden umudunuzu kaybetmeyin.
Harry Potter serisi yedi kitaptan oluşur, her biri Hogwarts Cadılık ve Büyücülük Okulu’ndaki maceralarını içerir. Rowling’in bu başarısının sebebi, kitaplarının hem çocuklara hem de yetişkinlere hitap etmesi diye düşünüyorum.
Ursula K. Le Guin, fantastik kitaplar yazıyor. Fantastik kitap yazarken nelere dikkat etmeliyiz? Le Guin, fantastik metinler kaleme almamız konusunda bize neler önerirdi?
Ursula’nın röportajlarından ve bu konuda yazdığı kısa metinlerden yola çıkarak bazı şeyler söyleyeceğim. Ursula K. Le Guin, fantastik edebiyatın ustalarından biri olarak şu önerileri verirdi:
Dünya inşası: Fantastik bir dünya oluşturun. Ancak bu dünya içindeki kuralları ve dinamikleri tutarlı ve anlaşılır bir şekilde belirleyin.
Karakter gelişimi: Karakterlerinizi derinlemesine tanıyın ve okuyucuların bu karakterlere bağlanabilmesi için duygu ve motivasyonlarına odaklanın.
Toplumsal temalar: Fantastik öğeleri, gerçek dünya sorunları veya toplumsal temalarla bağdaştırarak eserinize anlam katın.
Dil ve anlatım: Güçlü bir dil kullanın. Fantastik öğeleri ustalıkla ifade ederek, okuyucuları hayal gücüyle etkilemeye odaklanın.
Mitoloji ve kültür: Farklı mitoloji ve kültürlerden esinlenin. Bu, hikâyenize derinlik katar ve okuyuculara çeşitli perspektifler sunar.
Duygusal bağ kurma: Okuyucuları hikâyenize çekmek için duygusal bağları güçlendirin. Karakterlerin yaşadığı duygusal deneyimlerle okuyucular arasında bir bağ kurun.
Yenilikçilik: Sıra dışı ve yenilikçi fikirleri değerlendirin. Fantastik dünyanızı standartlardan farklılaştırarak eserinizi öne çıkarın.
Ursula K. Le Guin'in eserlerindeki derinlik ve çeşitlilik, edebiyatını en güçlü kılan şeylerinden biridir.