Kârıyla zararıyla bir dünya kupası
Bir dünya kupası daha geldi geçti. Milyarlarca insanın takip ettiği bu spor organizasyonunda milyonlarca insanın da hayali gerçek oldu: Dünyanın en iyi futbolcularından biri olan Messi, Dünya kupasını kaldırdı. Yıllar boyunca unutulmayacak Katar’daki 2022 Dünya Kupası, sadece futbolla değil ekonomik verilerle de dünya gündemini meşgul etti. Bunların en çok manşette yer alanları ise rüşvet iddiaları ve yüz milyarlarca dolar harcamalar. Peki, hangi motivasyon Katar’ın Dünya Kupası’nı bu kadar istemesine sebep oldu? Bir futbol organizasyonu bir ülkeye neler katabilir? Bu harcamaların arkasında hangi sebepler var?
Son yıllarda Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri’yle birlikte Arap Yarımadası’nın parlayan yıldızı hâline geldi. İnanılmaz bir gelişim sergileyen Dubai, turistlerin ve organizasyonların da gözdesi hâline geldi. Öyle ki dünyanın en büyük kumar otelleri işletmecisi, Caesars Palace, Birleşik Devletler’den sonraki tek şubesini bir İslam ülkesi olan BAE’de Dubai’ye açtı. Tüm turistleri kendinde toplayan Dubai, diğer devletlere gelişme şansı bırakmadı. Bunun yanı sıra Suudi Arabistan’ın ABD ile fazlaca yakınlaşması ve devamında Katar’ın ABD ile arasının bozulması sonucunda yarımadada istenmeyen çocuk hâline gelmesi Katar’ı kendi başına var olmaya itti.
2010 yılında İsviçre’nin Zürih kentinde yapılan Dünya Kupası oylamasında sürpriz bir isim vardı: Katar. Birçok isim Japonya’nın seçilmesine kesin gözüyle bakarken Katar hiç beklenmedik şekilde 2022 Dünya Kupası’nın ev sahibi olarak konferanstan ayrıldı. Katar’ın seçilemeyeceğine dair gösterilen sebepler; aşırı sıcaklık, alkol yasağı ve yetersiz altyapı. Bütün bunlara rağmen seçilen Katar, 2022 Dünya Kupası için çalışmalara başlamıştı.
Gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH), belirli bir zaman aralığında üretilen tüm nihai ürünlerin, piyasa değerindeki ekonomik ölçüsüdür. Yani bir ülkedeki tüm işlem gören ürünlerin değeri. Sadece 1.7 milyon nüfuslu petrol devi Katar’ın GSYİH’si ise 179.6 milyar dolar. Peki, Katar’ın Dünya Kupası’na harcadığı toplam bütçe ne kadar? Yaklaşık olarak 220 milyar dolar. Yani Katar, sadece 28 gün süren bu organizasyona 1 yıllık gelirinden çok daha fazlasını harcadı. Peki, bu harcamalar nelerde, nasıl kullanıldı?
Katar’ın kendi başına var olma savaşında en büyük harcamalar pazarlama amaçlı kullanıldı. Katar’ı dünyaya tanıtmak için kolları sıvayan Emirlik, otellerinden yollarına kadar tüm altyapıyı yeniden inşa etti. 12 yıla yayılan bu inşaat süreci boyunca 10 milyar dolar stadyum inşasına, 5 milyar dolar FIFA’ya aktarıldı. Bunun yanı sıra havaalanı da büyütülerek ileriki süreçlere yatırım yapıldı. Yazın oynanması gereken Dünya Kupası’nın kış aylarına çekilmesi için diğer liglere ara verilmesi istendi. Aynı zamanda David Beckham, Mbappe gibi ünlü futbolculara da verilen reklam bütçesi hiç göz ardı edilecek gibi değil. Bu harcamalara ek olarak bir de FIFA sorumlularına verilen rüşvet iddiaları mevcut. Tüm bu harcamaları bir araya koyduğumuzda ortaya çıkan rakamın karşısında Katar’ın geliri ne olacaktı peki?
Katar’ın bu turnuvadan geliri sadece 17 milyar dolarla sınırlı kaldı. Bu kazançların içinde reklam gelirleri, uçak biletleri, otel konaklamaları, yeme-içme her şey dâhil. Ekonomik olarak sadece zararına yapılan bu turnuvadan Katar, birçok kişiye göre kârlı bile ayrıldı. Kârlı olmasının sebeplerine bakmadan önce diğer ülkelerde yapılan Dünya Kupası turnuvalarında ev sahibi ülkelerin harcamalarına bakmakta da yarar var. Rusya’nın 15, Japonya’nın 7, ABD’nin ise sadece 0.5 milyar dolar harcadığı Dünya Kupası organizasyonunda Katar’ın harcamasını tekrarlayalım: 220 milyar dolar.
Tüm ekonomik faaliyetlerin yanında diplomasinin de had safhada yürütüldüğü Dünya Kupaları ülke liderlerinin birebir görüşme yapmalarına da imkan sağlıyor. Final maçında aynı anda birden fazla ülkenin lideri maçı beraber izledi. Liderlerin Katar’da sadece maç odaklı görüşme yaptığını düşünmek bir hata olur. Final sonrasında sahaya giren Nusret’i de unutmayalım. Tüm dünyaya bir anda yayılan kendi reklamıyla birlikte Katar’ın da reklamı oldu.
- İyisiyle kötüsüyle, harcamasıyla kazancıyla biten Katar 2022 Dünya Kupası, pek çok anlamda tarihe adını yazdırdı. Katar’ın harcamaları çöpe değil; altyapıya ve en önemlisi reklama aktarıldı. Özellikle Messi’nin de Dünya Kupasını kaldırmasıyla birlikte on yıllarca unutulmayacak olan bu Dünya Kupası’ndan kalan altyapı da ileriki turizm faaliyetleri amacıyla kullanılmaya devam edecek.
Olumsuz haberlerin de çıktığı Dünya Kupası, reklamın iyisi kötüsü yoktur mottosuyla kendi tanıtımını sonuna kadar yaparken bize de 2026 Dünya Kupası’nı beklemek düşüyor. Tekrar demek gerekir ki Katar, yatırımını yaptığı Dünya Kupası’nın altından profesyonel bir şekilde kalkabilmeyi başardı.