En zararlı psikolojik manipülasyon: Gaslighting
Bugüne kadar binlerce insanla psikoterapi seansı yaptım ve onları bu hayatta üzen, çözemedikleri sorunlar hakkında konuştuk. İnsanları en çok üzen şeylerin başında diğer insanların onlara yaptıkları ya da yapmadıkları şeyler geliyor. Yani hak etmediğiniz bir şeye maruz kaldığınızda ya da umduğunuz güzel şeyleri göremediğinizde üzülüyorsunuz. İşte tam burada meşhur bir sözü sizlerle paylaşmak isterim: Latincesi “Homo homini lupus” olan “İnsan insanın kurdudur.” atasözü durumu özetler nitelikte. Maalesef ki bize en büyük zararı diğer insanlar, diğer insanların içinde de en sevdiklerimiz veriyor.
Diğer insanların bize verdiği zararların çok az kısmı fizikseldir, çok büyük bir kısmı ise psikolojik manipülasyonlar yoluyla gerçekleşir. Bugün sizlere, insanlara en çok zararı veren psikolojik manipülasyon tekniğinden bahsedeceğim, çünkü bilmek korunmanın ilk adımıdır. Adını 1944 yapımı, Işıklar Sönerken (Gaslight) filminden alan Gaslighting yöntemi, karşı tarafın kendisinden, hafızasından ve psikolojik sağlığından şüphelenmesine neden olur. Gaslighting’e maruz kalan kişilerde ciddi özgüvensizlik, kendini ifade edememe, her zaman suçluymuş gibi hissetme ve kendini çevreye kapatmak gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Peki, böyle bir şeye maruz kaldığınızı nasıl anlayabilirsiniz?
Gaslighting’e maruz kaldığınızı gösteren işaretler:
- Çok iyi hatırladığınız bir konuda karşı tarafın her seferinde, sizin yanıldığınızı ve kafanızda kurduğunuzu söylemesi,
- Karşı tarafın kötü muamelesine maruz kaldığınız için üzüldüğünüzde bile, karşı tarafın çok hassassın, çok abartıyorsun, psikolojik sorunların var diye suçlaması,
- Kişiliğinize yönelik suçlamalarda ve hatta hakaret içeren söylemlerde bulunulması. Sizin buna itiraz ettiğiniz durumlarda ise, ben sadece senin iyiliğini istiyorum denilmesi,
- En iyi olduğunuz konularda bile yeteneğinizin sorgulanması, küçümsenmesi, hiçbir şeyi başaramadığınız ve bugüne kadar ortaya hiçbir şey koymadığınızın söylenmesi,
- Ailenizle ve arkadaşlarınızla ilgili anlattığınız olumsuz yaşantıları, gergin anlarda hatırlatıp, zaten kimse seni sevmiyor, hiç kimseyle anlaşamıyorsun, benim hiç hatam yok, hep sen suçlusun gibi yaklaşımlar sergilenmesi,
Başarılı olduğunuz işlere, mutlu olduğunuz sosyal ilişkilere yönelik durmaksızın eleştiri yapılması. Seni kullanıyorlar, seni kimse sevmiyor, bence oradan ayrılmalısın, onlarla görüşmemelisin gibi ilk bakışta iyi niyetli görünen ama kişiyi yalnızlaştırmaya çalışan yaklaşımlar sergilenmesi… Bu saydığımız maddeler “gaslighting manipülasyonu” uygulayan kişilerin davranışlarına örnek gösterilebilir.
Bu psikolojik şiddete maruz kalan insanlar için en büyük tehlike kendisine böyle davranan insanları hayatlarının merkezine almasıdır. Çünkü bu insanları ne kadar merkeze alırsak, kendimizi sadece onlar üzerinden tanımlamaya başlarız, bu da ciddi psikolojik etkilere sebep olur.
Korunmak için neler yapmalı?
Hayatımızı hiçbir zaman tek bir insan üzerine inşa etmemeliyiz. Sağlıklı sosyallik, çeşitlilik ister ve içinde ailemizi, arkadaşlarımızı barındırır. Birisi karşımıza çıkıp senin hayatında sadece ben olmalıyım derse burada dikkatli olmamız gerekir.
Duygularımızın bize ne söylemeye çalıştığına dikkat etmek önemlidir. Sevdiğinizi düşündüğünüz birinin yanında, her zaman tedirgin, mutsuz ve suçlu hissediyorsanız, bu; ilişkinize dair bir alarm olabilir.
Eğer karşında böyle davranan biri varsa kendini anlatmak ve ispatlamaya çalışmak işe yaramayacaktır. Kendini ispatlamaya çalışmak yerine duygusal anlamda kendini güçlendirmelisin.
Son olarak, bu durumla mücadelede en önemli şey farkında olmaktır. Çünkü bu manipülasyona maruz kalan insanlar, kendisi hakkında söylenen şeyleri gerçek kabul etmektedir. Farkına varmak, ilk adımdır.
Kendine iyi davran, görüşmek üzere…