Yeni hükümdar Sultan Süleyman, babasının vefatından 8 gün sonra 1 Ekim 1520 sabahı tahta çıktı. Bakalım ‘Muhteşem’ bir saltanatın başlangıç anını tasvir eden bu ilginç minyatüre devrin Osmanlı bürokrasi ve cülus geleneklerinden hangileri gizlenmiş?
Osmanlı'da tarihî olayları kaleme alan görevliye Şehnameci denirdi. Şehnameci Seyyid Lokman Hünernâme adlı eserinin ilk cildinde kuruluşundan Yavuz devri sonuna kadarki Osmanlı tarihini, 2. cildinde ise Kanuni'nin hünerlerini ve döneminde yaşanan olayları kaleme almış, eser Nakkaş Osman ve ekibi tarafından minyatürlenmişti. Sultan Selim'in yegâne erkek evladı olan Süleyman, babası hükümdarken Manisa sancakbeyi olarak görev yapıyordu. Yavuz Sultan Selim'in 22 Eylül 1520'de Çorlu civarındaki Sırt köyü yakınlarında fenalaşarak gece saatlerinde vefat etmesi üzerine Sadrazam Pîrî Paşa, Silahdarlar Kethüdası Süleyman Ağa'yı Manisa'ya göndererek Şehzade Süleyman'ı tahta davet etti. Yeni hükümdar, babasının vefatının 8. günü İstanbul'a ulaştı ve 1 Ekim 1520 sabahı tahta çıktı.
1. Mutluluk kapısı
Devlet adamları, asker ve ulemanın katıldığı törenler Topkapı Sarayı'nın 3. kapısı olan Babüssaade önünde yapılırdı. Sultan Abdülaziz devrine kadar da cülus ve bayram törenleri bu kapı önünde cereyan etmiştir.
2. Matem alameti mi?
Sonraları koyduğu ve yazdırdığı kanunnamelerle 'Kanuni' sıfatını alan Sultan Süleyman, tahta çıktığında 26 yaşındaydı. Yeşil mintan, şeftali pembesi iç kaftan ve içi kürklü seraser hilât (kaftan) giydiği görünen Kanuni'nin sarığında siyah püskül biçiminde bir sorguç vardır. Süleyman'ın törene yas kıyafetiyle çıktığı bilinse de, buradaki giysisinde matem işareti olmadığına göre, kavuğundaki siyah püskülün matem alameti olduğu söylenebilir mi?
3. Altın taht
Altın işlemeli kıymetli bir halı üzerine kurulmuş altın taht, mücevher bezemeleriyle Padişah için Babüssaade önüne yerleştirilmişti.
4. İbrahim Paşa hangisi?
Padişah ve sarayın özel işleriyle ilgilenen, üst düzey devlet erkânını oluşturan Has Oda Ağaları Kanuni'nin sağ tarafına sıralanmış. Biri İbrahim Paşa olmalı.
5. Has odanın subayları
17. yüzyıl sonlarına kadar Has Oda'nın en önemli zabitleri sırasıyla Has Odabaşı, Silahtar, Çuhadar, Rikabdar, Tülbent ve Miftah gulamlarıydı. Silahtarlar padişah, sadrazam, vezir gibi büyük devlet adamlarının silahlarının korunması ve bakımından sorumluydu. Çuhadarlar ise padişahın özel hizmetindeki yüksek rütbeli ağalardan biriydi.
6. Enderunlu cüceler
Avrupa'da olduğu gibi Osmanlı Sarayı'nda da padişahı ve saray halkını eğlendirmek amacıyla törenlerde cüceler yer alırdı. Bu arada belirtelim: Cüceler Enderun Mektebi'ne mensuptu.
7. Teşrifat titizliği
Resmî törenler, elçilerin huzura kabulleri ve bayramlar gibi önemli merasimlerde uyulması gereken usul ve adetleri kontrol eden kişiye Teşrifatî Efendi denirdi. Minyatürdeki Efendi, defteri açmış, merasime katılanların doğru bir sıra takip edip etmediklerini kontrol etmekte.
8. Yeniçeriler göz kamaştırıyor
Ağa ve kethüdalarıyla Yeniçeri subayları, sorguçluklarıyla birlikte sarılmış sırma bantlı beyaz keçeden yatırtma başlıkları ve süslü elbiseleriyle avluda yerlerini almışlar.
9. Rengarenk paşalar
Kanuni'nin sağında Sadrazam Pîrî Paşa olmalı fakat yeşil kaftanlı kişi belki de merasime katıldığı bilinen şeyhülislâmdı. Ancak vezirler temsilî olarak yapılmış. Şeyhülislâm ve ilim adamlarının el öpmelerinin ardından sıra Pîrî Paşa, devlet erkanı, kazaskerler, defterdarlar, reisülküttab ve defter eminine gelmiş, onlar da sırayla biat etmişlerdi.
10. Mor kaftanlı komutan
Mor kaftanlı, üsküflü Yayabaşı, Padişaha biat ederken. Yayabaşı, Yeniçeri Ocağı'nda bugün bölük adını verdiğimiz 100 kişiden oluşan birliğin komutanına verilen isimdir.