"Manda Yuva Yapmış Söğüt Dalına" türküsünün aşırı zeka gerektiren hikayesi
Bu türküyü her duyduğumuzda inceden bir gülme tutar. Sözleri hepimize çok saçma gelir çünkü. Fakat bu türkü, hiciv sanatının en güzel örneklerindendir. Yani aslında o manda senin bildiği manda, o söğüt dalıda zannettiğini söğüt dalı değil.
"Türküler eleştirilmek istendiğinde, sözleri anlamsız bulunduğunda genellikle örnek olarak “Manda Yuva Yapmış Söğüt Dalına" adlı türkü gösterilir. Oysa türkünün baştan sona doğruları anlatan, ilk bakışta anlamsız gibi görünse de ozanın ince zekâsıyla hiciv sanatının çok güzel örneğinin sunulduğu bir eser olduğu görülecektir. Eğer ki türkünün ne amaçla yapıldığı ve neyi anlattığı bilinmiş olsa eleştirenler herhalde başlarını öne eğerdi" diyor İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Sanatçı Öğretim Görevlisi İrfan Kurt.
Kurt, halk kültüründe hiciv ve 'Manda Yuva Yapmış Söğüt Dalına gerçeği' adlı makalesinde bu türkünün anlamını irdeledi. Türkünün Kastamonu'nun Tosya ilçesinden derlendiğinin hatırlatıldığı makalede, türküde anlatılmak istenenin ne olduğunun anlaşılabilmesi için, hem türkünün çıkış nedeninin hem de yöresel özelliklerin bilinmesi gerektiği vurgulanıyor.
“Kuru ekmeğe tepki" makalesinde, türkünün hikâyesi şöyle anlatılıyor:
Dönemin beyi tarafından halk ozanlarının yönetim aleyhine söz söylemeleri yasaklanmıştır. Bu yasağın yanı sıra saz çalıp türkü söyleyen ozana bir eğlencede kendilerine türkü çalması emrivakisi yapılmış, bir kenara da kuru ekmeklerden oluşan yemek konmuştur. Bu ortamda bu türkünün çıktığı söylenmektedir. Ozan da kendisine yapılan bu haksızlığı onlarla dalga geçerek dile getirmiştir.
Kaynak: www.aylakkarga.com